«Բնապատկերն այնքան անձնավորված է, ասես գործող անձ լինի, ոչ թե պարզապես ֆոն»

Հայկական հին ու նոր կինոն այս օրերին ամենուր է: Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի նախաձեռնած «Կինոաշուն» ծրագրի շրջանակում ցուցադրություններ են կազմակերպվում մշակութային հաստատություններում, դպրոցներում, բուհերում, զորամասերում ու սահմանապահ գյուղերում: Իրականացվում են նաև բացօթյա ցուցադրություններ: Հին, բարի ֆիլմերի շարքում տեղ է գտել Յուրի Երզնկյանի 1978-ին նկարահանած «Սգավոր ձյունը»։ Կինոգետ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ԳԱԼՍՏՅԱՆԸ «Իրատես de facto»-ի հետ զրույցում ասաց, որ «Սգավոր ձյունը» Յուրի Երզնկյանի լավագույն գործերից է և առանձնանում է հայ կինոյում. «Չեմ կարծում, թե էլի ունենք նման ֆիլմեր, որտեղ գլխավորապես երկու կերպարի վրա է կառուցված գործողությունը, իսկ բնապատկերն այնքան անձնավորված է, ասես գործող անձ լինի, ոչ թե պարզապես ֆոն: Զգացվում է, որ բնությունը սիրող, ընկալող մարդիկ են նկարել: Հակառակ դեպքում անշունչ բնապատկերներ կամ տեսարան-բացիկներ կհայտնվեին էկրանին: Բեմադրող օպերատորներն են Ալբերտ Յավուրյանը և Գեորգի Հայրապետովը»:
Կինոգետի համոզմամբ` Անրի Թրուայայի գործն ինքնին շատ հետաքրքիր է, բայց էկրանավորումը մի այլ շնորհ, պրոֆեսիոնալիզմ, ճաշակ, հմտություն է պահանջում. «Իր ստեղծման ժամանակի` 70-ականների համատեքստում այդ ֆիլմը համապատասխանում է հաջողված էկրանավորում հասկացությանը: Դերասանական խաղը շատ հետաքրքիր է, պատճառաբանված. Արմեն Ջիգարխանյանը և Գուժ Մանուկյանը շատ համոզիչ են իրենց խաղի բոլոր նրբերանգներում: Իսային բնության զավակ է, շատ նման բանահյուսական խենթերին, և իհարկե, մարդկայինի, բարձր արժեքների կրող է, եղբայրը` Մարսելինը, պրագմատիկ է, հաշվենկատ, զուրկ այն արժեքներից, առանց որոնց Իսային կյանքը չի պատկերացնում»:
Ֆիլմը քիչ թե շատ ծանոթ է ավագ սերնդի հանդիսատեսին, կինոգետը ցավով փաստեց, որ այսօր հայկական ալիքներով այն չեն ցուցադրում: ՈՒսանողներին ներկայացնելու համար ինստիտուտում փնտրել, գտել և փորձել են արտագրել ռուսական ալիքներից: Իսկ մեր հեռուստատեսության «ցանկալի» ֆիլմերի ցուցակում մի քանի ֆիլմեր են միայն ընդգրկվել, հիմնականում` լավ ֆիլմեր, բայց հայ կինոն այդ մի քանի ֆիլմով չի սահմանափակվում. «Տպավորություն է ստեղծվում, որ նրանք, ովքեր ընտրում են, հայկական մյուս ֆիլմերի գոյության մասին գաղափար չունեն: Իհարկե, չի կարելի ասել, թե այն ամենը, ինչ նկարահանվել է ժամանակին, միայն լավն է եղել: Աշխարհի որևէ երկրում նման բան չկա, միշտ էլ կինոարտադրանքում կան ամենատարբեր մակարդակի գործեր: Բայց ես վստահ եմ, որ եթե ավելի լուրջ ընտրություն արվեր, շատ ավելի հարուստ կլիներ պարբերաբար ներկայացվող ֆիլմերի ցանկը: Այսօրվա հանդիսատեսը շատ մոտավոր պատկերացում ունի ոչ միայն ժամանակակից հայկական կինոյի մասին, այլև խորհրդային շրջանի ֆիլմերի: Շատ ավելի հեշտ է չիմանալ, չներկայացնել ու ասել` հայ կինո չի եղել, չկա»:
Զրույցի սկզբում Սիրանույշ Գալստյանը նշեց, որ «Սգավոր ձյունն» առանձնանում է մեր կինոյում, բայց նաև նկատեց, որ մեզ մոտ բավական նեղ պատկերացում կա այն մասին, թե ինչ է հայկական կինոն: Նրա խոսքով` հայկական կինոն տարբեր էջեր է ունեցել, ուղղակի այդ ֆիլմերը չեն ցուցադրվում, և մարդիկ հեռանում են այդ ամենից: Իսկ կինոն նաև հիշողություն է: Այս ֆիլմը և շատ այլ հաջողված ֆիլմեր այսօր մոռացված են, որովհետև չեն ցուցադրվում: Ի դեպ, Թրուայայի գործը նաև ամերիկյան կինոտարբերակ ունի: Կինոգետի համոզմամբ` չհաջողված: Ի դեպ, Հենրիկ Մալյանի նման մեծ ռեժիսորը ժամանակին Երզնկյանին բնորոշել է, որպես «մեր կինոյի ամենապրոֆեսիոնալ ռեժիսոր»:
Հավելենք, որ նոյեմբերի 1-ին, ժամը 19:30-ին «Սգավոր ձյունը» կցուցադրվի Կարապի լճի հարակից տարածքում: «Կինոաշունը» կեզրափակվի նոյեմբերի 7-ին` Արտաշատ քաղաքում, գրախոսականների և ֆիլմերի մրցույթների ամփոփումով:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ